We are linked by blood, and blood is memory without language. - Joyce Carol Oates
Krv je normalno crvene boje koja potiče od eritrocita, malo tamnija crvena je kada je u venama ali u suštini, crvena. Plava krv je žargonski naziv za kraljevske porodice jer se tada smatralo da su uzvišeniji jer imaju plave linije na izuzetno svetloj koži, što su u stvari vene. No, da li postoji još neka boja krvi?
Krv, rečeno u žargonu fiziologa i hematologa, predstavlja ekstracelularnu tečnost koja je sastavni deo cirkulatornog sistema tj transportni medijum više vrsta ćelija u vodenom rastvoru plazme. U ovom tekstu ćemo pričati malo više o krvnim grupama.
U ljudskom organizmu postoji 44 sistema krvnih grupa, klinički značajni sistemi su ABO, Rhesus, Kell, Duffy, Lewis, MNSs, I, P, Kidd i Lutheran. Značajni su iz razloga što pri neodgovarajućoj transfuziji krvi događaju snažne posttransfuzijske reakcije pa čak i letalni ishodi. Naravno, najčešće korišćeni sistemi su upravo ABO i Rhesus.
Ako je verovati podacima na internetu, najčešća krvna grupa u svetskoj populaciji je O+ ili tzv ''nulta'' pozitivna sa udelom od 35%, dok je najređa AB- sa svojim 1%.
O+ | 35% |
O- | 13% |
A+ | 30% |
A- | 8% |
B+ | 8% |
B- | 2% |
AB+ | 2% |
AB- | 1% |
Kada je u pitanju Rh sistem, ovaj sistem čine antigeni koji su integrisani u membrani eritrocita i s toga se ne mogu naći u drugim ćelijama krvi ili drugih tkiva. Antigeni su određeni RhD i RhCE genima koji se nalaze na P kraku prvog para hromozoma. S obzirom na to da postoji 36 genotipova, zavisno od kombinacije gena, na površini eritrocita se može dokazati 18 fenotipova upotrebom 5 reagenasa koji sadrže antitela (anti-D, anti-C, anti-E, anti-c i anti-e). Antigen D je klinički najznačajniji, za osobe koje ga poseduju na eritrocitima se kaže da su RhD pozitivne, odnosno za osobe koje ga nemaju se kaže da su RhD negativne. Ali, šta se dešava kada nemaš Rh antigene, odnosno kada si Rh null?
Ljudi sa Rh null grupom ne poseduju Rh antigene u svojim eritrocitima i takva krv je dobila laskavu titulu ''zlatna krv'' iako je potencijalno opasna za one koji je poseduju.
Prvi slučaj zlatne krvi je otkriven 1961. u Australiji i smatra se da su do danas otkrivena samo 43 slučaja ovog retkog fenomena u celom svetu. Ovi ljudi moraju da se oslanjaju jedni na druge u slučajevima preke potrebe iz razloga što jedni drugima mogu da daju krv, a samo ih je zabeleženo 9 aktivnih donora na globalnom nivou!
Osobe koje nose zlatnu krv pored ovog problema vrlo često imaju i naslednu stomatocitozu koja je uzrok nekih formi dugotrajne hemolitičke anemije i čak totalnog kolapsa eritrocita, deca rođena sa zlatnom krvi mogu od samog rođenja da imaju problema sa anemijom.
Kako je ovo moguće?
Molekularnim tehnikama, tj PCR kao i serološkim metodama je istraživano postojanje antigena kao i njihovih prekursora tj gena. PCR je otkrio da je kod ovih osoba došlo do delecije ili mutacija gena za Rh antigene.
Rizične grupe za nastanak ovog fenomena jesu svakako brakovi u familijama (incest) kao i brakovi sa osobama koje već imaju neku formu genetske mutacije vezane za Rh antigene.
Kada smo kod Australije i zlata, izuzetno je potrebno pomenuti čoveka po imenu Džejms Harison koji je odlikovan specijalnim odlikovanjem za čak 1000 donacija krvi čime je uspeo da spasi milione života, a naročito bebe koje su Rh+ a njihove majke Rh- i tako ih spasio od Rhesus bolesti a između ostalog i svoje unuče i dobio nadimak ''zlatna ruka''.
A kako ih je spasio, koja je fora sa Rh- majkom i Rh+ bebom?
Antitela nisu prirodna već su imunog karaktera, stvaraju se nakon kontakta sa antigenom, što nije slučaj kod ABO sistema. Kada RhD negativna osoba primi krv RhD pozitivne osobe, primalac postaje senzibilisan na RhD antigen i počinje stvaranje antitela na RhD+ eritrocite, pa se tokom druge transfuzije broj antitela brzo stvara i dolazi do aglutinacije RhD pozitivnih eritrocita.
Na sličan način, RhD antitela se mogu stvoriti i tokom trudnoće gde je majka RhD pozitivna i nosi plod koji je RhD negativan, ali prva trudnoća ne predstavlja opasnost za plod zbog nemešanja krvi između majke i ploda (fetoplacentalna barijera), ali s toga, tokom porođaja može doći do mešanja krvi što za posledicu dovodi do stvaranja antitela kod majke prema detetu. Stvaraju se IgG antitela koja mogu da probiju fetoplacentalnu barijeru i ugroze svaki sledeći plod, tj svaku sledeću trudnoću. Ovakve komplikacije se mogu izbeći ako majka, najkasnije 72 sata od porođaja, započne terapiju humanim hiperimunim globulinom, tj. anti-D antitelima koja se daju majci da brzo uklone RhD+ eritrocite pre nego što dođe do stvaranja imunog odgovora.
Za zlatnu krv kažu da je i blagoslov i kletva u jednom jer je izuzetno retka da je zadivljujuća i zastrašujuća u isto vreme.
A koju krvnu grupu vi posedujete?
O+
O-
A+
A-
Reference:
Comments